Góry Świętokrzyskie kojarzone są z geologicznym bogactwem, są krainą pełną cennych zabytków i przyrodniczych skarbów, mogą zachwycić każdego, a wycieczki po ich terenie mogą się okazać wspaniała lekcją geografii, przyrody i historii. Niewielkie i niskie, są idealnym celem wyprawy dla tych, którzy szukają obszarów zaskakujących swą różnorodnością. Dlaczego warto postawić na Góry Świętokrzyskie? Jakie atrakcje czekają na ich terenie?
Niepozorne Góry Świętokrzyskie często są ignorowane przez miłośników górskich wypraw, którzy nazwę "góry" traktują z lekkim przymrużeniem oka. Czy słusznie? W literaturze nazwa "Góry Świętokrzyskie" pojawia się dość wcześnie. Już XVII-wieczny poeta, Wespazjan Kochanowski, pisał o Górach Świętokrzyskich, nazwy tej używał również Stanisław Staszic. W innych pismach z tego okresu często pojawia się też takie określenie, jak Góry Sandomierskie lub Góry Środkowopolskie. W ostateczności nazwa "Góry Świętokrzyskie" przyjmuje się w początkach XX wieku, kiedy to na rynku pojawia się coraz więcej opracowań poświęconych geografii ziem polskich. I choć wciąż trwają spory o to, jaki zasięg w istocie mają "Góry Świętokrzyskie" i czy określenie "góry" jest w ich przypadku uzasadnione, jedno nie ulega wątpliwości - stanowią one obszar niezwykle atrakcyjny pod względem turystycznym.
Góry Świętokrzyskie - położenie, mapa, szczyty
Co na temat Gór Świętokrzyskich mówi nam geografia? Dla miłośników tej nauki, będą Góry Świętokrzyskie przede wszystkim najdalej na północ wysuniętym pasmem górskim w Polsce. Góry te są jednocześnie najwyższym fragmentem Wyżyny Kieleckiej, będącej z kolei częścią Wyżyny Małopolskiej. O wyjątkowości tej grupy górskiej decyduje też jej otoczenie, a przede wszystkim bliskość Wyżyny Sandomierskiej oraz Pogórza Szydłowskiego.
Mapa Gór Świętokrzyskich - źródło: www.scholaris.pl
Same Góry Świętokrzyskie są grupą dość zróżnicowaną, która może się pochwalić kilkoma pasmami. Pasmem najsłynniejszym są Łysogóry, choć i pasmo Masłowskie oraz pasmo Jeleniowskie cieszą się sporym zainteresowaniem. Nieco mniej znane są Wzgórza Tumlińskie oraz Pasmo Oblęgorskie, których bogactwo dopiero zaczyna przyciągać uwagę turystów.
Pasma i najwyższe szczyty Gór Świętokrzyskich
- Łysica - wysokość 614m n.p.m., zwana też Górą Świętej Katarzyny - najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich (Pasmo Łysogórskie), Łysa Góra - wysokość 594m n.p.m., zwana Świętym Krzyżem (również Pasmo Łysogórskie)
- Szczytniak - wysokość 554m n.p.m (Pasmo Jeleniowskie)
- Bukowa Góra - wysokość 484m n.p.m (Pasmo Klonowskie)
- Klonówka - wysokość 473m n.p.m (Pasmo Masłowskie)
- Kiełków - wysokość 452m n.p.m (Pasmo Orłowińskie)
- Radostowa - wysokość 451m n.p.m (Grzbiet Krajeński)
- Drogosiowa - wysokość 447m n.p.m (Pasmo Bielińskie)
- Siniewska - wysokość 444m n.p.m (Pasmo Oblęgorskie)
- Włochy - wysokość 427m n.p.m (Pasmo Cisowskie)
- Kamień Michniowski - wysokość 423m n.p.m (Pasmo Sieradowickie)
Atrakcje Gór Świętokrzyskich
Piękne doliny rzek przyciągają tu uwagę, podobnie zresztą jak znajdujące się w nich miejscowości. Góry Świętokrzyskie zachwycają też gołoborzami oraz lasami, które mają ogromną wartość przyrodniczą.
Gołoborze na Łysej Górze
Geologia
Przez krajoznawców Góry Świętokrzyskie są dopiero odkrywane, jednak miłośnicy geologii już dawno docenili ich piękno i bogactwo. Góry te są geologicznym rajem, a wycieczki po ich terenie są jedyną w swoim rodzaju okazją do tego, by nacieszyć się widokiem skał pochodzących z niemal wszystkich epok. Najstarsze skały, z jakimi można się spotkać w tej części kraju, liczą sobie ponad 500 milionów lat.
Nie brak tu również tak ciekawych zjawisk tektonicznych, jakimi są uskoki oraz fałdy. W Muzeum Geologicznym, w rezerwatach przyrody (np. w rezerwacie "Gagaty Sołtykowskie" lub "Ślichowice") oraz w Jaskini Raj czekają na miłośników geologii atrakcje, obok których nie można przejść obojętnie.
Jaskinia Raj
To dzięki nim Góry Świętokrzyskie stały się obszarem wyjątkowym dla świata nauki, a odkrywaniem ich tajemnic będą się zajmować jeszcze kolejne pokolenia badaczy. Dlaczego? Bo ten obszar wciąż kryje wiele tajemnic, które czekają na swych odkrywców.
Bogactwo przyrodnicze
Dla turystów - przyrodników, region świętokrzyski z pewnością będzie ciekawym celem niejednej wycieczki. Szczególnymi względami miłośników przyrody cieszą się tereny Świętokrzyskiego Parku Narodowego oraz takie jego enklawy, jak Chełmowa Góra oraz Skarpa Zapusty.
Szata roślinna
Choć szata roślinna tego obszaru jest dość zróżnicowana, dla wielu z nas Góry Świętokrzyskie to przede wszystkim bory jodłowe oraz lasy jodłowo-bukowe. Pięknie prezentują się też dąbrowy, które można zobaczyć w pasmach Klonowskim oraz Jeleniowskim. Wielką ciekawostką są tu lasy modrzewiowe, z którymi spotkać się można w rejonie Zachełmia oraz na zboczach Góry Chełmowej. Co ciekawe, jest to jedno z dwóch miejsc w naszym kraju, w którym występuje modrzew polski. Lasy liściaste i mieszane z bukami, jaworami i grabami - oto kolejna przyrodnicza ciekawostka, z którą spotkać się można w Górach Świętokrzyskich.
Świat zwierząt
W Górach Świętokrzyskich nie brak saren, dzików i jeleni, spotykane są tu również łosie. Ten region Polski jest też ciekawym celem wycieczki dla turystów - ornitologów. Wśród ptaków pojawiających się na terenie tych gór, pojawiają się przecież tak ciekawe gatunki, jak bocian czarny czy orlik krzykliwy. Jaszczurka zwinka i padalec to najpopularniejsze jaszczurki w tej części kraju, z kolei węże są tu reprezentowane m. in. przez żmiję zygzakowatą oraz zaskrońca. Kumaki, ropuchy oraz traszki godnie reprezentują miejscowy świat płazów, z kolei w świecie owadów na wyróżnienie zasługują chrząszcze.
Góry Świętokrzyskie dla historyków
Góry Świętokrzyskie to nie tylko wspaniała szata roślinna oraz geologiczne bogactwo. To również ciekawe dzieje, o których przypomina nam tak wiele cennych zabytków. Wiadomo, że człowiek na terenie Gór Świętokrzyskich pojawił się dość wcześnie. Najstarsze pamiątki związane z osadnictwem pochodzą z rejonu Ostrowca Świętokrzyskiego oraz z Jaskini Raj, a ich wiek określany jest na 50-60 tysięcy lat (paleolit). Wiele cennych znalezisk pochodzi też z neolitu oraz z epoki brązu. Z tego okresu znaleziono wiele ciekawych narzędzi, które nasi przodkowie wytwarzali z miejscowego krzemienia. Dziś wiedzę na ten temat można poszerzać m. in. w trakcie wycieczki po terenie rezerwatu archeologicznego "Krzemionki" w pobliżu Ostrowca Świętokrzyskiego.
Ciekawym okresem w dziejach regionu jest epoka żelaza, kiedy to - dzięki rudom żelaza - region świętokrzyski stał się jednym z najważniejszych ośrodków hutnictwa żelaza w Europie. O hutniczej przeszłości tego regionu przypominają nam do dziś dymarki, w których w początkach naszej ery wytapiano żelazo. Idealnym miejscem dla tych, którzy chcą zdobyć więcej informacji na ten temat, będzie Nowa Słupia i tamtejsze Muzeum Starożytnego Górnictwa Świętokrzyskiego.
Pamiątkami związanymi z dziejami regionu są pierwsze ośrodki chrześcijańskie. Opactwo w Wąchocku, benedyktyński klasztor na Łysej Górze - oto średniowieczne skarby, dokumentujące kolejny dziejowy etap w historii Gór Świętokrzyskich. Szczególnie istotna dla regionu okazała się działalność cystersów, dzięki którym od XIII wieku nastąpił dynamiczny rozwój rzemiosła oraz hutnictwa żelaza.
Opactwo Cystersów w Wąchocku
W XVI i XVII wieku w regionie świętokrzyskim pojawiły się pierwsze wielkie piece do wytopu żelaza. Z czasem równie ważnymi dziedzinami lokalnej gospodarki stały się takie branże, jak hutnictwo szkła, garbarstwo czy sukiennictwo. W 1816 roku w Kielcach powstała pierwsza na ziemiach polskich szkoła techniczna, czyli Szkoła Akademiczno-Górnicza. Góry Świętokrzyskie, w XIX wieku coraz częściej określane mianem Zagłębia Staropolskiego, stały się zatem bardzo ważnym punktem na gospodarczej mapie kraju.
Ta część kraju odgrywała również rolę bardzo ważną w okresie powstań narodowych oraz w okresie okupacji. Tu działał m. in. major Henryk Dobrzański "Hubal" oraz pułkownik Jan Piwnik "Ponury". Do dziś nie brak w rejonie Gór Świętokrzyskich miejsc, które przypominają o tym trudnym okresie. O pacyfikacji Michniowa przypomina Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich, o działalności partyzantów - kapliczka na Wykusie. To miejsca, które obok zabytkowych świątyń i unikalnych zabytków techniki, z pewnością zasługują na uznanie turystów.
Inne zabytki
Ruiny zamku biskupów krakowskich w Bodzentynie oraz klasztor Bernardynek w Świętej Katarzynie to wspaniałe zabytki, którym z pewnością warto poświecić nieco więcej czasu. Chęciny i tutejszy zamek królewski, słynny Święty Krzyż oraz pałac biskupi w Kielcach - to kolejne atrakcje, którymi Góry Świętokrzyskie mogą oczarować każdego miłośnika historii.
Góry Świętokrzyskie to wyjątkowy skrawek Polski, a czekające tu atrakcje mogą oczarować każdego. W zaplanowaniu wycieczki po ich terenie pomocne są i tanie noclegi i gęsta sieć szlaków pieszych i rowerowych. Tematyczne trasy turystyczne oraz ścieżki dydaktyczne, muzea oraz placówki o charakterze edukacyjnym - oto kolejne atrakcje, dzięki którym turyści odwiedzają ten region coraz chętniej.
Komentarze